Een van de voornaamste instrumentale muzikale vormen is ongetwijfeld de sonate. De formele betekenis van het begrip “sonate”, dat afgeleid is van het Italiaanse woord “sonare” (“klinken” of “spelen”), is in de loop der jaren flink veranderd. Meer informatie over de ontwikkeling van de sonate en een groot aanbod van de barok tot nu vind je hier!
Het begrip “sonate” ontstond in de tweede helft van de 16e eeuw en werd gebruikt voor verschillende vormen van instrumentale composities voor twee of meer instrumenten. Zo zou er beter onderscheid gemaakt kunnen worden tussen deze stukken en solowerken voor toetsinstrumenten, of stukken met zang, zoals cantates.
De baroksonate onderscheidt zich vooral van de klassieke sonate door het grotere aantal delen (vier of meer), waarbij snelle en langzame tempi zich regelmatig afwisselen. De baroksonate kan ruwweg in twee vormen worden onderverdeeld:
Sonata da camera (“Kamersonate”) – deze vorm heeft een licht danskarakter en is de voorloper van de barokke danssuite.
Sonata da chiesa (“Kerksonate”) – is in de regel vierdelig, waarbij elk deel afwisselend langzaam of snel is. De delen zijn niet gebaseerd op dansritmes
Afhankelijk van de grootte van de bezetting kunnen baroksonates verder onderverdeeld worden in solosonates voor één instrument (meestal viool) en basso continuo en triosonates voor twee solo-instrumenten en basso continuo.
Een bekende componist van sonates is de Italiaan Arcangelo Corelli (1653 - 1713). Zowel de sonata da chiesas van Corelli als de sonata da cameras van Corelli zijn tegenwoordig nog altijd zeer geliefd bij zowel muzikanten als publiek.
Tussen de 17e en de 18e eeuw ontwikkelde de sonata da chiesa zich langzaam tot een vorm die tegenwoordig bekend staat als Napolitaanse ouverture, waarbij het inleidende langzame deel verdween en een driedelige vorm ontstond die qua tempostructuur van de verschillende delen (snel-langzaam-snel) niet alleen een basis vormde voor de klassieke sonate, maar ook voor veel andere muzikale vormen.
De Italiaanse componist Domenico Scarlatti (1685 - 1757) leverde in deze tijd een belangrijke bijdrage aan het formele ontstaan van de sonate. De sonates van Scarlatti werden over het algemeen geschreven in de oude sonatevorm: een eendelige compositie met twee contrasterende thema’s.
Tijdens het classicisme (1750- 1800) ontwikkelde de sonate zich verder. In deze tijd werd het begrip “sonate” hoofdzakelijk voor pianosonates, of sonates voor een solo-instrument met pianobegeleiding gebruikt. In de basis bestaat een klassieke sonate uit drie (soms vier) delen, waarbij het eerste (snelle) deel in de “sonatevorm” geschreven is; het tweede deel een langzaam karakter heeft en het derde deel in de regel weer snel is en allerlei muzikale vormen kan aannemen.
In een vierdelige sonate wordt doorgaans voor het laatste deel nog een dans in de vorm van een menuet of scherzo toegevoegd. De grootste bloeiperiode voor de sonate kwam voort uit de werken van drie componisten van de (eerste) Weense school: Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart en Ludwig van Beethoven. Een van de meest bekende sonates uit deze tijd is de Mondscheinsonate van Beethoven
voor: TRP 3 POS 2 VL 3 VA VC (KB) BC
Partituur
Artikelnr.: 183260
voor: Slagwerk, piano
Partituur
Artikelnr.: 143781
voor: 2 altblokfluiten (duo)
Speelpartituur
Artikelnr.: 833446
voor: Piano
Partituur
Artikelnr.: 419586
voor: Piano
Partituur
Artikelnr.: 419510
voor: Tokkelorkest
Partituur
Artikelnr.: 346932
Partituur
Artikelnr.: 310558
voor: Cello
Partituur
Artikelnr.: 305941
voor: Gitaar
Partituur
Artikelnr.: 390820
voor: Sopraanblokfluit, viola da gamba, basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 992731
voor: Dwarsfluit, piano
Partijenset
Artikelnr.: 965822
voor: Klassieke gitaar
Bladmuziek
Artikelnr.: 324359
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 649567
voor: VL KLAV CD (11)
Bladmuziek, online audio
Artikelnr.: 615820
voor: Viool, basso continuo
Partituur
Artikelnr.: 263144
voor: Viool, basso continuo
Partituur
Artikelnr.: 263250
voor: Klarinet, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 1208965
voor: Musette [Hurdy Gurdy, Flute, Oboe, Violin] and BC
Partituur
Artikelnr.: 263180
voor: Piano
Zakpartituur (Urtext)
Artikelnr.: 167187
voor: Dwarsfluit, piano
Partituur
Artikelnr.: 411872
Edited from the first edition
voor: 2 altviolen, cello
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 1215464
voor: TRP (VL/OB/FL) 2 VL BC
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 242188
voor: 2 fluiten [violen], basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 1632556
Maders Kleine Musikbibliothek
voor: 2 dwarsfluiten, basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 551109
voor: Sopraanblokfluit, piano
Losse partij(en)
Artikelnr.: 418896
voor: Viool, piano
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 420171
Fontana Di Musica 57
voor: Altblokfluit, basso continuo
Artikelnr.: 421175
voor: Viool, piano
Artikelnr.: 384019
op. 30
voor: für Flöte und Klavier
Artikelnr.: 113706
KV 310
voor: Bläserquintett und Kontrabass ad libitum
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 429357
voor: Viool, basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 796144
voor: 2 dwarsfluiten (duo)
Speelpartituur
Artikelnr.: 884981
voor: Blokfluit, piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 1012853
voor: Cello, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 1559316
in g-moll
voor: Altviool, piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 669887
voor: Viool, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 161893
Nr. 4 aus "Sechs Sonaten op 24"
voor: Fagot, basso continuo
Pianopartituur, partijen
Artikelnr.: 366641
voor: 2 Violoncelli and Piano
Boek
Artikelnr.: 131481
voor: Viool, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 180739
voor: Viool, piano
Pianouittreksel, losse partij(en)
Artikelnr.: 359287
voor: Altblokfluit, basso continuo
Artikelnr.: 282787
Partituur
Artikelnr.: 310561
voor: Gitaar
Bladmuziek
Artikelnr.: 1018376
voor: Viool, piano
Artikelnr.: 384438
voor: Symfonieorkest
Partituur
Artikelnr.: 380021
voor: Klarinet [altviool], piano
Losse partij (Altviool solo)
Artikelnr.: 668131
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 1162510