Een van de voornaamste instrumentale muzikale vormen is ongetwijfeld de sonate. De formele betekenis van het begrip “sonate”, dat afgeleid is van het Italiaanse woord “sonare” (“klinken” of “spelen”), is in de loop der jaren flink veranderd. Meer informatie over de ontwikkeling van de sonate en een groot aanbod van de barok tot nu vind je hier!
Het begrip “sonate” ontstond in de tweede helft van de 16e eeuw en werd gebruikt voor verschillende vormen van instrumentale composities voor twee of meer instrumenten. Zo zou er beter onderscheid gemaakt kunnen worden tussen deze stukken en solowerken voor toetsinstrumenten, of stukken met zang, zoals cantates.
De baroksonate onderscheidt zich vooral van de klassieke sonate door het grotere aantal delen (vier of meer), waarbij snelle en langzame tempi zich regelmatig afwisselen. De baroksonate kan ruwweg in twee vormen worden onderverdeeld:
Sonata da camera (“Kamersonate”) – deze vorm heeft een licht danskarakter en is de voorloper van de barokke danssuite.
Sonata da chiesa (“Kerksonate”) – is in de regel vierdelig, waarbij elk deel afwisselend langzaam of snel is. De delen zijn niet gebaseerd op dansritmes
Afhankelijk van de grootte van de bezetting kunnen baroksonates verder onderverdeeld worden in solosonates voor één instrument (meestal viool) en basso continuo en triosonates voor twee solo-instrumenten en basso continuo.
Een bekende componist van sonates is de Italiaan Arcangelo Corelli (1653 - 1713). Zowel de sonata da chiesas van Corelli als de sonata da cameras van Corelli zijn tegenwoordig nog altijd zeer geliefd bij zowel muzikanten als publiek.
Tussen de 17e en de 18e eeuw ontwikkelde de sonata da chiesa zich langzaam tot een vorm die tegenwoordig bekend staat als Napolitaanse ouverture, waarbij het inleidende langzame deel verdween en een driedelige vorm ontstond die qua tempostructuur van de verschillende delen (snel-langzaam-snel) niet alleen een basis vormde voor de klassieke sonate, maar ook voor veel andere muzikale vormen.
De Italiaanse componist Domenico Scarlatti (1685 - 1757) leverde in deze tijd een belangrijke bijdrage aan het formele ontstaan van de sonate. De sonates van Scarlatti werden over het algemeen geschreven in de oude sonatevorm: een eendelige compositie met twee contrasterende thema’s.
Tijdens het classicisme (1750- 1800) ontwikkelde de sonate zich verder. In deze tijd werd het begrip “sonate” hoofdzakelijk voor pianosonates, of sonates voor een solo-instrument met pianobegeleiding gebruikt. In de basis bestaat een klassieke sonate uit drie (soms vier) delen, waarbij het eerste (snelle) deel in de “sonatevorm” geschreven is; het tweede deel een langzaam karakter heeft en het derde deel in de regel weer snel is en allerlei muzikale vormen kan aannemen.
In een vierdelige sonate wordt doorgaans voor het laatste deel nog een dans in de vorm van een menuet of scherzo toegevoegd. De grootste bloeiperiode voor de sonate kwam voort uit de werken van drie componisten van de (eerste) Weense school: Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart en Ludwig van Beethoven. Een van de meest bekende sonates uit deze tijd is de Mondscheinsonate van Beethoven
op. 1 nr. 13, HWV 371
voor: Viool, basso continuo
Partituur, losse partijen, audiobestanden
Artikelnr.: 6378
voor: Cello, basso continuo [2 cello's]
Partituur (c), losse partijen
Artikelnr.: 1639531
voor: 2 violen, basso continuo
Partituur, losse partijen (pdf download)
Artikelnr.: 5420
voor: Dwarsfluit, basso continuo
Partituur, losse partijen, audiobestanden
Artikelnr.: 5322
voor: 2 violen [blokfluiten/zinken], basso continuo
Partituur, losse partijen (pdf download)
Artikelnr.: 5286
voor: Dwarsfluit [hobo/viool], basso continuo
Partituur, losse partijen, audiobestanden
Artikelnr.: 4829
voor: Dwarsfluit, basso continuo
Partituur, losse partijen (pdf download)
Artikelnr.: 1954
voor: Piano
Bladmuziek (Urtext)
Artikelnr.: 223190
voor: Viool, basso continuo
Artikelnr.: 401437
voor: Klavecimbel
Bladmuziek
Artikelnr.: 389114
voor: 2 Violins and Cello [Basso Continuo]
Partituur
Artikelnr.: 263109
voor: Viool, piano
Artikelnr.: 359691
voor: Piano
Bladmuziek (Urtext)
Artikelnr.: 640884
voor: Klavecimbel [piano]
Bladmuziek
Artikelnr.: 358212
voor: Viool, gitaar
Partitur und Stimme
Artikelnr.: 119030
voor: Klavecimbel
Buch
Artikelnr.: 389113
voor: Altviool
Bladmuziek
Artikelnr.: 257451
Allowed reprint
voor: Piano 4-handig
Speelpartituur
Artikelnr.: 1202598
voor: Dwarsfluit, basso continuo
Artikelnr.: 393341
voor: Lute, Violin and Basso Continuo
Partituur
Artikelnr.: 262504
voor: Viool, basso continuo
Partituur
Artikelnr.: 263261
voor: Piano
Bladmuziek
Artikelnr.: 257316
voor: 9 Flöten und Kontrabass
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 587064
voor: Cello, Basso continuo, Cello
Speelpartitur, losse partij
Artikelnr.: 117110
voor: Viola da gamba [viool/ dwarsfluit], basso continuo
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 122065
voor: Viool, basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 630906
Nach dem Erstdruck herausgegeben
Camera flauto Amadeus
voor: Dwarsfluit, basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 498922
voor: Viool, piano
Pianopartituur, solopartij (Urtext)
Artikelnr.: 661780
voor: Altblokfluit, basso continuo
Partituur, 2 losse partijen
Artikelnr.: 200575
voor: Dwarsfluit, hobo, klarinet, hoorn, fagot (blazerskwintet)
Partituur
Artikelnr.: 358306
Boek (softcover)
Artikelnr.: 190452
Zwei Sonaten für Orgel und Orchester (Sammelband, Urtextausgabe) (Collection, Urtext)
voor: Orgel, orkest, basso continuo
Partituur (Urtext)
Artikelnr.: 116475
voor: Piano
Bladmuziek (Urtext)
Artikelnr.: 401292
voor: Altblokfluit, basso continuo
Pianopartituur, 2 Speelpartituren
Artikelnr.: 113851
voor: Viool, cello [altviool]
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 661195
voor: Cello, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 619646
voor: Viool, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 585816
voor: Viool, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 585814
voor: Viool, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 584629
voor: 3 gitaren
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 781159
voor: Cello or 2 Celli and Piano
Partituur
Artikelnr.: 411733
voor: Piano
Bladmuziek (verzameling)
Artikelnr.: 411130
voor: Recorder [or Flute, or Oboe, or Violin] and Continuo
Partituur
Artikelnr.: 238445
voor: Recorder [or Flute, or Oboe, or Violin] and Continuo
Partituur
Artikelnr.: 238444
voor: Altblokfluit, basso continuo
Speelpartitur, losse partij
Artikelnr.: 122161
voor: Accordeon
Losse uitgave
Artikelnr.: 608431
voor: Viool, piano
Pianopartituur, solopartij
Artikelnr.: 1678454
Brüsseler Sammlung
voor: Dwarsfluit, basso continuo
Partituur, losse partijen
Artikelnr.: 781179